Skip to main content

Kadının İnsan Hakları Derneği’nin (KİH) 1993 -1996 yıllarında Ankara, İstanbul, Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da yürüttüğü “Türkiye’de kadının insan hakları” ve “aile içi şiddet” konulu saha araştırmaları iki gerçeği çok çarpıcı bir biçimde ortaya koydu: Kadınlar yasal haklarını bilmiyorlardı ve kullanmıyorlardı. Türkiye’de bağımsız yerel kadın örgütlenmelerinin sayısı son derece kısıtlıydı. Bu araştırmaların sonuçları ve saptanan ihtiyaçlar doğrultusunda, Kadının İnsan Hakları Derneği 1995 yılında Kadının İnsan Hakları Eğitim Programı’nı (KİHEP) geliştirdi.

İlk program uygulamaları yine KİH tarafından, 1995-96 yıllarında İstanbul’un Ümraniye ve Gülsuyu semtlerinde, 1997 yılında ise Güneydoğu’nun Gaziantep, Diyarbakır ve Şanlıurfa illerinde gerçekleştirildi. Programın Türkiye’nin her yerindeki kadınlara ulaştırılması için derneğin verdiği çabaların bir sonucu olarak KİHEP, 1998’den beri Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu’na (SHÇEK) bağlı Toplum Merkezleri, 2005’ten beri de Aile Danışma Merkezleri’nde, bu merkezlerde büyük bir özveriyle çalışan sosyal hizmet uzmanları, psikologlar, eğitim ve sağlık uzmanlarıyla işbirliği içinde uygulanıyor. 2012 yılı itibariyle bu işbirliğine 2011’de lağvedilen SHÇEK’in görevlerini de yüklenen Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile devam ediliyor.

2002 yılından itibaren bu işbirliğine KİHEP’li kadınların kurduğu kadın örgütleri ve yerel inisiyatifler de katılmaya başladı. Bağımsız kadın örgütlenmesi ve kadın hareketine vurgu yapan programın ardından KİHEP katılımcıları 13 ilde, 20’ye yakın farklı kadın örgütü ya da girişimi başlattılar. 2002 yılında KİHEP katılımcısı kadınların kurduğu Çanakkale Kadının El Emeğini Değerlendirme Derneği’nden (EL-DER) ve Van Kadın Derneği’nden (VAKAD) KİHEP katılımcıları Grup Yönlendiricisi Eğitimi’ne katılarak, programın yereldeki kurumsal ortakları haline geldiler. 2005 yılında Diyarbakır Kadın Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (DİKASUM), ardından 2008 yılında Ayvalık Bağımsız Kadın İnisiyatifi, Van Yaşam Kadın Çevre Kültür ve İşletme Kooperatifi (YAKA-KOOP) ve İzmir Büyükşehir Belediyesi Kadın Danışma Merkezi bu işbirliğine dâhil oldu. KİHEP’i yerelde uygulayan kuruluşlar arasına 2010 eğitici eğitimini takiben Marmaris Kadınlarla Dayanışma Derneği, Muğla Karya Kadın Dayanışma Derneği, Kırıkkale Kadın Dayanışma Derneği, Kırıkkale Kadın Platformu, İzmir Bayraklı Türk Kadınlar Birliği Şubesi ve Kuzey Kıbrıs’tan Feminist Atölye katıldı. 2013 yılında gerçekleşen KİHEP Grup Yönlendiricisi Eğitimi’nden sonra Muş Kadınlarla Dayanışma Derneği, İzmir Kadın Dayanışma Derneği, Karadeniz Kadın Platformu, Antalya Kadın Danışma ve Dayanışma Derneği gibi bağımsız kadın örgütlenmelerinin yanı sıra, belediyelere bağlı pek çok kadın danışma ve dayanışma merkezi de KİHEP dayanışma ağında kurumsal ortak olarak yer aldı.

1995 yılından bu yana uygulanan KİHEP, Şubat 2014 tarihi itibariyle toplam 54 ilde ve Kıbrıs’ta 12 bin kadına ulaştı.  Neredeyse yirminci yılına girecek eğitim programı, sadece katılımcı kadınların toplumsal ve özel hayatlarında büyük etkiler yaratmıyor , aynı zamanda toplumsal bir dönüşüm aracı işlevi görüyor.

Türkiye’de ve dünyada halen uygulanmakta olan en kapsamlı ve yaygın insan hakları eğitim programı olan KİHEP, 2004 yılında “İnsan Haklarında Yeni Taktikler” adlı uluslararası proje kapsamında dünyada insan hakları konusunda kullanılan en iyi taktiklerden biri seçildi.